Sedat Laçiner
ايچيندن کئچديگيميز تئررور گونلري نين بير چوخ داخيلي سببي وار. بونلاري موختليف يازيلاريميزدا اله آلديق. آنجاق بونو قبول ائتمک لازيمدير، پکک پروبلئمي کئچميشله موقاييسه ائديله بيلميه جک قدر اولوسلاراراسيلاشتي. بو سببله مثله نين خاريجي اؤلچوسونو آنلامادان سون اينکيشافلاري آچيقلايا غئيري-مومکون.
اولوسلاراراسيلاشما آنا سببي: سورييا
پکک-نين کئچميشده ده ديگر دؤولتلرله گؤرونور-گؤرونمز علاقه لري اولموشدو. آنجاق سوريياداکي بؤهرانلا بيرليکده علاقه لر درينليک قازاندي، حتّی تئررور تشکيلاتينا اوردولاشما، دؤولتلشمه و مئشرولاشما قاپيلاريني آچماغا باشلادي.
اينکيشافلاري دوغرو اوخويان و يا او ايستيقامته ايستيقامتلنديريلن تشکيلات، سورييا و ايراقدا ايشيد’ئ دؤيوش آچدي و بو سايه ده قربين ديقتيني چکمگي باجاردي. سورييادا برزاني نين ياخين عنعنه وي کورد موخاليفتي يوخ ائدن پکک، بونون يئرينه پيد آدي آلتيندا اؤز شؤعبه سيني آچدي و قيسا مودتده سيلاهلي قولونو دا مئيدانا گتيردي. تشکيلاتين بونلاري ائدرکن ياخين موتتفيقي ايسه سورييا و ايران ايدي. بشر اسد رئژيمي’ نين و تئهرانين دستگي اولماسايدي تئررور تشکيلاتي نين سورييانين شيمالينا يئرلشمه سي مومکون اولا بيلمزدي.
پکک-نين سورييايا يئرلشمه سينده سورييانين ان بؤيوک منفعتي تورکييه ني دايانديرماق. تورکييه دؤولت اولاراق سورييالي موخاليفلري دستکله مه يه باشلايينجا شام رئژيمي ده بوش دايانمادي و باشدا پکک اولماق اوزره تورکييه علئيه داري قروپلاري دستکله دي. سورييا بو مؤوزودا اونسوز دا اولدوقجا تجروبه ليدير. 1970-جي ايللردن بو يانا سورييانين دستکلمه ديگي تورکييه-علئيه داري قروپ يوخ کيميدير.
باشقا بير دئييشله، تورکييه سورييانين ايچينده کي دؤيوشلره بيرباشا موداخيله ائدرکن بونون اؤز ايچينده کي تاثيرلريني ياخشي حساب ائده بيلمه دي و سورييايا يئرلشن پکک-نين نه آنلاما گلديگيني دوغرو اوخويا بيلمه دي.
ايران-پکک علاقه لري
ايران ايله پکک علاقه لري هر زامان سيررلي اولموشدور. اؤز ايچينده پکک-نين ايران قولو ساييلان پژاک ايله مشغول اولان ايران عئيني زاماندا پکک-نين تورکييه ده کي فاليتلري ده ياخيندان علاقه دار اولموشدور. ايرانين شام داغينداکي ماغارالارين عصاسا چئوريلمه سينده و تشکيلاتين تورکييه ايچلرينه کئچمه سينه کئچميشده بؤيوک يارديملاري نين اولدوغونو بيليريک. عرب باهاري’ندان سونرا ايسه ايران، اؤزونه يؤنئلتيلئبيلئجئک داخيلي قاريشيقليقلاري قارشيلايا اوچون بؤلگه ده کي تئررور تشکيلاتلاري و سئپاراتچي موخاليفت ايله ياخيندان ماراقلاندي. بو مضموندا، تورکييه ني ايراني کاريشتيرابيلئجئک پوتئنسيال بير گوج اولاراق گؤرن تئهران رهبرليگي، تورکييه ني دايانديرمادان پکک-ني اهميتلي بير واسيطه سايدي.
ايکينجي اولاراق، سورييادا حدديندن چوخ موداخيله اولان و کئچميشله موقاييسه ائديلميه جک قدر آقرئسسيو بير خاريجي سيياست ايزله ين تورکييه ني دايانديرمانين ان تاثيرلي يولو اولاراق پکک باخيلدي. اؤزو ده سورييادا عسگرلري و کشفياتچيلاري ايله بيرباشا ايستي قارشيدورمالارا گيرن و ايراقدا اؤزونه باغلي ميليس قروپلار تشکيل ايران، تورکييه ني بو ايکي اؤلکهيه سوخماماق ان اوجوز و ان آسان يولونون پکک-ني گوجلو توتماق اولدوغونو بيلير.
ايرانين گيزلي توتدوغو نيتلري زامان زامان شرحلره دا اکس اولونور. تورکييه، شامين و شيمالي ايراقداکي پکک دوشرگه لريني وورماغا باشلاياندا ايرانلي صلاحيتليلر بونا قارشي چيخميشدي و تورکييه نين ايشيد’ئ قارشي گوجلري زيفلتديگيني ايديعا ائتميشدي. ان سون ايران خاريجي ايشلر نازيرليگي سؤزچوسو تورکييه نين شيمالي ايراقا دؤنوک عملياتلاري نين بو اؤلکهنين اراضي بوتؤولوگونه هوجوم اولدوغونو ايديعا ائتدي.
خاطيرلاياجاقسينيز ايران، هلل پروسئسي باشلاديغيندا بؤيوک بير چاخناشما ياشاميش و پکک-نين تورکييه ايله آنلاشمايا وارماسيندان ناراحات اولموشدو. نه وار کي هلل سورئجي’ني تورکييه ياخشي دئغئرلئنديرئمئزکئن ايران و سورييا پکک-ني سورييا تورپاقلاريندا گوجلنديره رک کئچيردي.
روسييا وه پکک
روسييانين پکک ايله علاقه لري کيفايت قدر آراشديريلمايان بير مؤوزودور. روسييا بو مؤوزودا قاردا گئديب ايزيني موعين ائتمه ين، ايجرا دستک وئرن بير اؤلکهدير. خوصوصيله چئچئنيستان موحاريبه سي اسناسيندا تورکييه نين تئررور اوزريندن تربييه ائديلمه يه چاليشيلديغيني مؤوزونون موتخصيصلري بيلير. سون دؤورده ايسه سورييا-ايران-هيزبوللاه-روسييا ايتتيفاقي ايچينده ان گوجلو اورتاق اولان موسکوانين پکک-نين بيتمه سينده بير فايداسي نين اولماياجاغي آچيقدير.
بو واخت نوت ائتمه دن کئچمه يهک، سون گونلرده آبش، اينگيلتره و ايسرايل متبواتيندا چيخان خبرلره گؤره روس عسگرلري سورييادا قارشيدورمالارا ايشتيراک ائديرلر. يني روسييا دا ايران و هيزبوللاه کيمي ائساد گوجلري نين يانيندا دؤيوشده آکتيو طرف حالينا گلير.
آبش وه آوروپا بيرلييي
تورکييه نين خاريجي سيياستده کي شانسسيزليغين و يا غئيري-کافيليگي ايشده بو نؤقته ده اورتايا چيخير. بير-بيري ايله دوشمن و يا رقيب اولان کيم وارسا هاميسي نين اورتاق نؤقته سي پکک-نين گوجلنمه سينده فايدا اومماسيدير.
قربين پککده گؤردويو فايدا ايشيد’لئ علاقه دار. تشکيلات گرکدير ايراقدا، ايسترسه ده سورييادا ايشيد’ئ قارشي قورودا ان تاثيرلي گوجو تشکيل ائدير. برزاني گوجلري ايله موقاييسه ده بئله پکک-پيد قوووه لري نين داها ديري و تاثيرلي اولدوغونو قبول ائتمک لازيمدير. آبش اوچون بؤلگه ده ايشيد’ئ قارشي ان اهميتلي موتتفيق کوردلر و خوصوصيله پيد (يني پکک).
تورکييه نين قاپيلاريني آچديغي اينجيرليک حربي عصاسيندان هاوالانان آمئريکا طيارهلري دا پيد’نين، يني پکک-ني قوروماق، ايشيد’ي وورماق اوچون قالخير. بو سببدن تورکييه بير طرفدن پکک ايله دؤيوشرکن، ديگر طرفدن اونا ان بؤيوک دستگي وئرميش اولور.
يالنيز آبش دئييل، باشدا آلمانييا، اينگيلتره و فرانسا اولماق اوزره، قرب دونياسي پکک و پيد’يئ ايراقدا و سورييادا حربي تحصيل و تجهيزات يارديملاردان تاپيلدي، ائتمه يه ده داعوام ائدير. البتته بو يارديملار ائديلرکن سبب اولاراق ايشيد’لئ موباريزه گؤستريلير.
بو نؤقته ده تورکييه نين شام و هاکورک’و وورماسي نين آبش-اي ناراحات ائديب ائتمه ديگي سوروشولا بيلر. چونکي آبش، تورک رئاکتيولري شامين وورارکن بو وضعيتي آنلاييشلا قارشيلاديقلاريني آچيقلاميشدي. آبش، تورکييه نين پکک-ني سورييادا وورماسينا، سورييادا پکک / پيد گوجلرينه ضرر وئرمه سينه ايجازه ائتمز. ديگر طرفدن پکک-نين شيمالي ايراقداکي فاليتلري آبش-اي ده ناراحات ائديردي. پکک، شيمالي ايراقدا اؤز کانتونونو قوراراق برزاني نين سووئرئنليک بؤلگه سينه مئيدان اوخودو. حالبوکي کي برزاني ايداره سينده کي ايراق کوردوستاني آبش-اين بؤلگه سيياستينده اهميتلي بير يئر توتور. باشقا بير دئييشله پکک شيمالي ايراقدا يالنيز برزاني نين دئييل آبش-آ ده مئيدان اوخوموش کيمي اولدو. بو معنادا تورک رئاکتيولري نين شامين بومبالاماسي آبش-اين لئهينه اولدو و پکک-يا دا ” سرحدلريني بيل، سورييا خاريجينده ايراقدا سووئرئنليک آختاريش ” دئييلميش اولدو.
آبش-اين کورت سيياستي
بو واخت قئيد ائتمک لازيمدير، آبش-اين اوزون مودتلي بؤلگه سيياستينده کوردلره آيري سياسي ستروکتورلار اولوشتورولشماسي حدفي وار. باشقا بير دئييشله، ايراق بؤلونه جک و کوردلر شيمالدا اؤز سياسي نوفوزلارينا صاحيب اولاجاقلار. بو واخت کرکوک و ديگر تورکمئن بؤلگه لري ده کورد ايداره سي آلتيندا قالاجاق.
عئيني شکيلده، آبش، سورييادا ده آيري بير کورد قورولوشلانماسي ايسته يير، بونو ميللي ماراقلاري اوچون فايدالي تاپير. آنجاق بونو تورکييه ني چوخ ناراحات ائتمه دن ائتمه جهدي. بو سببله پکک-نين سورييادا فرقلي بير گؤرونوشله مئشرولاشتيريلماسي لازيمدير.
بوراداکي ان کريتيک سوال آبش-اين تورکييه اوچون اوزاقگؤرنليگي …. آمئريکاليلار کوردلرين تورکييه ده داها چوخ گوجلنمه سيندن، داها چوخ تمسيل ائديلمئسيندنئ يانا. حتّی فئدئراسييا بئله بير هلل اولاراق گؤرولور: آنجاق آيري بير دؤولت سئچين ان آزيندان هله ليک کيمسه تلففوز ائتمير.
بو سببدن آبش سيياستي باخيميندان باخيلديغيندا پکک-نين گوجلو بير آکتيور اولاراق وارليغيني داعوام ائتديرمه سي، آمئريکا ماراقلاري ايله چئليشمئمئسي شرطييله، فايدالي وار.
ايسرايل
ايسرايل، ماوي مرمره سونرا پکک ايله علاقه لريني ايجتيماي حالا گتيردي، حتّی پکک-يا تيرلارلا کؤمک ائده جگيني آچيقلادي، ائتدي ده.
ايسرايل نازيرلر کابينئتي نين، ‘پکک-يا نئجه دستک وئره بيلريک’ گوندئمييلئ ييغينجاق بئله ائتدي. ايسرايل بو رفتاريني بير مودت سونرا ترک ائتدي و آچيقدان دستک وئرديگي تسسوراتيني سيلمه يه چاليشدي. آنجاق هر کس بيلير کي تشکيلاتين سورييادا و تورکييه ده گوجلو اولماسي ايسرايلين ناراحات ائتمير، حتّی بير چوخ باخيمدان اونا فايدا تمين ائدير. بو سببله سيياهييا ايسرايل ده علاوه اولونا بيلر …
تورکييه باخيميندان پروبلئمه باخيلديغيندا ايسه وضعيتين چوخ دا ياخشي اولماديغي اورتادا.
سون اولاراق، پکک پروبلئمي نين ياخشيدان ياخشييا ايچيندن چيخيلماز بير حال آلديغي اورتادا. بونون ان اهميتلي سببي ايسه خاريجي سيياست فلاکتلري. سورييا و ايراق سيياستيميزين چؤکموش اولماسي و هلل سورئجي’ نين خاريجه اکس اولونمالاريني اوکوياماميش اولماق تورکييه يه تأسوف کي، چوخ آغير عوضلر اؤدئتييور. بوندان سونراسينا باغلي اولاراق کريتيک سوال بودور، ‘تورکييه سورييادا پيد ايله ضيد دوشمک مجبوريتينده قالاجاق مي، قالسا بونا آبش-اين رفتاري نه اولاجاق؟’.
Qaynaq: http://www.haberdar.com/pkk-yi-hangi-devlet-neden-destekliyor-makale,307.html