گونئيده قوزئيين بايراغيني قالديرماق دوغرودور مو؟
1- جی بؤلوم
ايستر داخيلي، ايسترسه خاريجي شرطلرين گليشمه سي و دييشمه سي ايله گونئي آذربايجانداکي ميللي حرکت سياسي ائوره سينه (مرحله سینه) يوکسلمه ايستيقامتينده دير. رئاليستيک بير پوليتيکا ايزله مه ين هر هانسي بير حرکت نه داخيلده، نه ده خاريجده اؤزونه موتتفيق تاپار. اولوسلارآراسي ايليشکيلر خياللار و ايدئآللار اساسيندا قورولمور، گئرچکليکلر اساسيندا قورولور. بوتؤو آذربايجان مسئله سي اولوسلارآراسي نين گئرچگي دئييلدير. گونئي آذربايجانداکي ميللي موباريزه نين ده گئرچکليگي دئييلدير. بوتؤو آذربايجان اوچون قوزئي آذربايجانين نه ايقتيصادي ايمکانلاري، نه سوسيال پسيکولوژيک دورومو، نه ده دئموکراتيک قاپاسيته سي بونا حاضيردير. آلمانيياني خاطيرلاياليم: غربي آلمانيياداکي ايقتيصادي اينکيشاف شرقي آلمانيياني ايچينه آليب هضم ائتدي. قوزئي آذربايجاندا بئله بير ايمکان وار مي؟ او زامان شعارلار يئرينه آلمانلار کيمي بيرليگين آلتياپيسيني عقلي پلاندا اولوشدورماق لازيم، خيال دونياسيندا دئييل.
ديپلوماسيده نه لري دانيشيب، نه لري داها سونرا دانيشاجاغيميزي بيلمه لي یيک. ديپلوماتيک ساواشين سيلاحلي موجاديله دن داها چتين اولدوغونو بيلمه لي یيک. بو گون گونئي آذربايجانين دا تاريخي ستاتوسو بوتؤو آذربايجان اوغرونا موباريزه آپاراجاق ياپيدا و ايمکاندا دئييلدير. او زامان بو او دئمکدير کي، بوتؤو آذربايجان سياسي بير سورون دئييل، مدني بير سوروندور. اوزون وعده ده مدني پلانداکي چاليشمالار بوتؤو آذربايجان مسئله سيني سياسي اولقويا چئويره بيلر. هر بير سياسي داورانيشين آرخاسيندا ايقتيصادي ايمکان، سوسيو-پسيکولوژيک دستکو اولوسلارآراسي اورتامين اورتاق گؤروشو دورسا گرک. بوتون بو وئريلردن يولا چيخاراق بوتؤو آذربايجان ايدئياسي نين نه قوزئيده، نه ده گونئيده سياسي بير سورون اولماديغي گؤرونمکده دير. بوتؤو آذربايجان مسئله سيني سياسي سورون اولاراق گؤرنلر اولوسلارآراسي رأيين، داخيلي شرطلرين نه آنلاما گلديگيني بيلمه ين ماجراچيلاردير. البتته کي، هر بير حرکتده ماجراچيلار دا اولار، آنجاق ماجرا بيريکميش ميللي ائنئرژيني بوشونا خرجله مکدن باشقا بير شئيه خيدمت ائتمز. غرب دؤولتلري نين آناياسالارينداکي ائتنيک حاق آنلاييشي و BMT- نين مرامنامه سينده کي “ميللي حاق” مفهومو گونئي آذربايجانداکي ميللي اويانيشا اؤزو-اؤزلوگونده دستک وئرمکده دير. بو سببدن ده گونئي آذربايجان ميللي مسئله سي نين اولوسلارآراسي ايليشکيلره داشينماسي بير او قدر ده چتينليکلرله راستلانماياجاق، يئتر کي، گونئي آذربايجانين سياسي شخصييتلري اولوسلارآراسي موناسيبتلر حاققيندا بيلگي الده ائده بيليب و خياللارا گؤره دئييل، رئاليته لره گؤره داورانسينلار.
قوزئي آذربايجانین بايراغي BMT-ده و دونيادا باشقا بير اؤلکه نين وارليغيني تمثيل ائتمکده دير. 8 ميليون قوزئي آذربايجان اينساني عومومييتله بو بيرلشمه يه حاضير مي؟ قوزئي آذربايجانين پرئزيدئنتي بونا نه دئيير؟ قوزئي آذربايجانين BMT-ده کي تمثيلچيسي بوتون دونيايا اعلان ائتمه دي مي کي، ايراندا هر شئي، او جومله دن اينسان حاقلاري دا يئرلي- يئرينده دير؟ او زامان واختي يئتيشمه ميش بير ايدئياني حياتا کئچيرمک چاباسي سادجه بوشونا بير امک دئييل، هم ده او ايدئيانين هئچ بير زامان حياتا کئچمَيه جَگينه شرایط یاراتماقدیر. آيريجا ايران کيمي قدار بير موحيطده يئنييئتمه لريميزين، گنجلريميزين بوشونا اؤلومونه، جاسوسلوق آدي ايله ازيلمه لرينه و بلکه ده موقاويمتلري نين قيريليب عومومييتله بو يولدان چکيلمه لرينه سبب اولا بيلر. يعني مسئولييت داشيييريقسا، گئرچکلري درک ائديريکسه او زامان “قوزئي آذربايجانين بايراغيني گونئيده قالديرين!” دئيه تلقينده و تبليغاتدا بولونماماليييق. هر هانسي بير حرکتده بايراق مسئله سي هئچ بير زامان سورون اولماميشدير. سورون اولان دوشونجه مسئله سيدير. دوشونجه لر يئتيشديکدن و دونيا شرطلري حاضير اولدوقدان سونرا بايراق بيرجه هفته يه ده حاضيرلانا بيلر. نئجه کی قوزئی آذربایجاندا دا او شکیلده اولدو. روس ایمپراتورلوغو داغیلار-داغیلماز بایراق دا اورتایا چیخدی. ندن؟ چونکو قوزئیین آیدینلاری داها اؤنجه نیسبی حاضیرلیق آپارمیشدیلار. عکسيک اولان اونسور بايراق دئييل بيزيم داوادا. عکسيک اولان شئي ميللي دوشونجه ني توپلومون بوتون طبقه لري نين درينليگينه داشيماقدير. هله تجروبه قازانماق يولوندا اولان گونئي آذربايجان ميللي حرکتيني مسئولييتسيزليگيميزين ديشيندا “قوزئيين بايراغيني اوردا- بوردا قالديرين”- دئمه ميزله ميللتين عاقيبتيني نئجه بير تهلوکه يه سوروکله مه ميزي آنلاماليييق.
گونئي آذربايجاندا “آذربايجان بير اولسون، مرکزي تبريز اولسون” – دئين اينسانلار دا آذربايجانين بولوندوغو دورومو آنلامادان، يالنيز حيسسيياتا قاپيلميش اينسانلاردير. حيسسيياتزيان وئرمه ديگي موددتجه گؤزلدير، لاکين سياسي موباريزه ده ضرر وئرير. چونکو مرکزين تبريز اولماسي ايله باغلي موباريزه حاقدا هم قوزئيده، هم ده گونئيده ائکونوميده، دئموکراسيده، اولوسلارآراسي موناسيبتلرده چوخ ايشلر گؤرمک لازيم. بئله بير سوال سوراليم: بيز شعارلار اوغرونا گنجلريميزي فدا ائتمه لي یيک، يوخسا مشخص بير هدف اوغرونا بيلينجلنديرمه لي و ايستيقامتلنديرمه لي یيک؟ چونکو بو گون گونئي آذربايجان اوغرونا موباريزه سياسي بير حرکت ايکن، بوتؤو آذربايجان اوغرونا وئريلن شعارلار گونوموز آچيسيندان ماجرادان باشقا بير شئي دئييلدير.
مرکز تبريز اولان بوتؤو آذربايجان مسئله سي اورتا دوغونون و دونيانين سياسي و ايقتيصادي موناسيبتلريني دييشديره جکدير. بونا ايسه آذربايجان قايناقلي چوخ گوج لازيمدير کي، بو گون بيز دئمک اولار کي، اوندان تامامي ايله محروموق. بو کيمي شعارلار آذربايجانين غربده کي دستگينه سون وئره بيلر. ندن؟ چونکو بوتؤو آذربايجان مسئله سي ائله مؤوضوعدور کي، بؤيوک دؤولتلرين ده چيخارلاري ايله حسابلاشماق لازيم اولاجاق. سادجه بيزيم حاضيرليغيميز يئترلي دئييل، اولوسلارآراسي موحيط ده حاضير اولماليدير. اؤز آنا ديلينده بير جومله ني دوغرو-دوروست يازا بيلمه يَن بير خالقين بو قدر بؤيوک بير مسئله ني اولوسلارآراسينا آنلادا بيله جگي اينانيلير اولاراق گؤرونمور. او زامان اؤنجه اؤز آنا ديلينده يازيب اوخوماغي اؤيرنسين، دوشونجه لريني تورکلشديرسين، نه ايسته ديگيني اؤنجه ائنينه-بويونا آنلاسين، سونرا بوتؤولوکدن دانيشسين. بو گون باکيدا بئله، بوتؤو آذربايجان ايدئالينا اينانان اينسانلار زيندانلاردا ايکن، يا دا يوخسوللوق ايچينده قيوريليب دورماقدا ايکن، بئله بير مؤوضوعنو سياسي گوندم اولاراق سانماق جهالتدن باشقا بير شئي دئييلدير. گونئي آذربايجانداکي ميللي-اينقيلابي ائنئرژيني بو کيمي آوانتورالار بوشلوغا دوشورمکدن باشقا هئچ بير شئيه خيدمت ائتمه یه جه ییک.
بو گونکو ايمکان و گئرچکليگي نظره آلاراق “گونئي آذربايجان مرکزلي پوليتيکا” اوزَرينه تئوريک، ايدئولوژيک سرمايه ياتيرماق لازيم. شعارلار دا بونا گؤره ترتيب ائديلمه ليدير. بیر فرانسیز آتا سؤزونده دئییلدیگی کیمی “اونجه گولله نی آتیب صونرا هدفه توشلامامالییق، اؤنجه هدفه توشلاییب صونرا گولله نی آتمالییق”
26.05.2007
Güntay Cavanşir