Monday, March 27, 2023
HomeGüneyايراندا تورکچولوگون ايدئولوقو - على تبريزلى

ايراندا تورکچولوگون ايدئولوقو – على تبريزلى

Author

Date

Category

   يازان: فلسفه دوکتورو پروانه مممدلي

      على تبريزلي 1929-جو ايلين اييون آيي نين 25-ده شرقين قديم ائلم و صنعت  مرکزلريندن بيري ساييلان تبريز شهري نين  ” مونججيم ”  محلله سينده آنادان اولوب. ايبتيداي و اورتا تحصيليني تبريزده علىب. 1945-جي ايلده اونا آذربايجان دئموکرات هؤکومتي دؤنمينده تورکجه تحصيل آلماق نصيب اولور. اون بئش ياشيندا اولارکن عاييلهسي ايله بيرگه تئهرانا کؤچور. تئهراندا اؤزونو  قريب هيسس ائدن على مئيليني کيتابلارا سعلىر،بؤيوک سي و هوسله درگي و کيتابلار اوخويور. آنا ديلينه بؤيوک  ماراق و سايقيسي دا او ايللردن باشلايير.انا ديلينه اولان سئوگيسي اونو بو ديلده يازيب ياراتماغا روحلانديرير، ايلک سئوداسيني شئيرله اکس ائتديرير. آرادان چوخ کئچمه ميش ” على تبريزلي نين قزللري ”  کيتابيني نشر ائدير. 

  گنج ايکن، چئشيدلي ايشلرله مشغول اولور و نهايت  ” آتروپات ”  يايين ائويني آچير. دفعه لرله پهلوي رئژيمي نين زيندانلاريندا دوستاق اولور. شاه رئژيمي نين بوتون تزييقلرينه باخماياراق تورک فولکلور نومونه لريني توپلاماغا باشلايير.  ” کرم ايله اصلی ”  داستانيني خالقدان،اغيزلاردان  توپلاييب يازييا کؤچوره رک نشر ائدير.داها سونرا شاه ايسماييلين حياتي و شئيرلريني اهاته ائدن، ايکي جيلدده  ” شاه ايسماييل ”  کيتابيني ياييلايير. 

  1955-جي ايلدن سونرا هسن مجيدزاده ساوالانلا برابر چعلىشماغا باشلايير.بو ايشبيرليگي نين قؤزل نتيجه سي اولاراق 4 ايلدن سونرا علىاغا واحيدين  ”  واحيدين کولليياتي ”  کيتابي، عرصهيه قلير.داها سونرا ايسه  ” آذربايجان نغمه لري و باياتيلاري ”  (يکي جيلدد)،   ” کوروغلو ”  داستاني  ايشيق اوزو قؤرور. 

   ” آذربايجان کلاسسيک ادبياتيندان شئير مجموعه لري ” ،   ” فوضولي ديواني ” ، سالمان مومتازين شئيرلري، آذربايجان تورکجه سي، عزيز نسي نين بير نئچه هئکايه سي و  ساوالان ايله بيرليکده داها بير نئچه باشقا کيتابلار حاضيرلايير و چاپ ائتديرير. على تبريزلي  بير ناشير اولماققلاق برابر.هم ده اؤزونو بير شاعير، آراشديريجي، پوبليسيست کيمي تانيتديرير. 

  خاطيرلاتماق يئرينه دوشر کي،يراندا تورکلرين ياشاديغيني،قديمدن بو يئرين کؤکلو ساکينلري اولدوغونو،فارسلاردان فرقلي مدنيت،کولتور ديل و ادبياتا صاحيب اولدوقلاريني ايلک دفعه  مهممه دهمين رسولزاده  يازديغي  ” ايران تورکلري ”  آدلي اثرينده علمي شکيلده  بيلديرميشدي. بونونلا م. رسولزاده  ”  ايران تورکري ”  تئرمينيني  بير نؤو دونيا لئکسيکونونا سعلىب دونيانين سيياست و ادبيات مونتاخاباتينا داخيل ائده بيلميشدي.لي تبريزلي ايسه يازديغي اثرلري،گؤسترديگي چابالاري ايله بئله دئمک مومکونسه ايراندا تورکچولوگون ايدئولوقو کيمي تانينميشدير. 

  بو مثله يه آيدينليق گتيرمک اوچون تاريخه نظر سالاق.ؤتن اسرين 60-جي ايللرينده ايراندا ياشايان آذربايجان تورکلري آراسيندا  ميللي مثله يه ماراق آرتميشدي.يئني ضيعلى  نسلين نوماينده لري ميللي کيمليک آختاريشيندا بولونوردولار. دؤورون تانينميش گنج ضيعلىلاريندان ايکيسي نين اثريني على تبريزلي نين  ” ادبيات و ميلليت ”  و علىرزا نابديلين(وختاي)   ” آذربايجان و ميللي مثله ”  اثرلريني تهليله جلب ائدن  پروفئسسور نصيب نصيبلي نين  چوخ ماراقلي بير فيکري وار.و بئله قناعته گلير کي، 60-70-جي ايللرده گونئي آذرباجانين ميللي ايدئولوگيياسيندا ايکي فرقلي تمايول – ميللي نيهيليزم و تورکچولوک مئيدانا چيخمشدي. علىرزا نابديلين(وختاي)ين اثريني تهليله جلب ائتمک باشقا بير کونويا آيد اولدوغوندان اونون  اوزرينده دايانماياجاغيق.ساس مقصد  على تبريزلي نين ياراديجيليغينداکي ميللي مفکوره، تورکچولوک،تورک بيرليگي ايله باغلي مثله لري اوزه چيخارماقدير.ليريک شئيرلر  يازان  شاعير  على تبريزلي ياشاديغي اؤلکهده حاکيم رئژيمين آپارديغي  آسسيمميلياسييا سيياستينه،ئلجه ده ميلتينه قارشي ائديلن آيريسئشکيليک و هاقسيليقلارا دؤزه بيلميردي. على تبريزلي اولکي نسيللردن فرقلي دوشونن، ميللي مثله لرده  داها جسارتلي اولان و ميللي  کيمليک آختاريشلاريندا بولونان يئني نسلين نوماينده سي ايدي.بو ياراديجي  و دوشونن نسله منسوب اولان على تبريزلي پهلوي رئژيمي نين هئچ بير علمي عصاسي اولمايان  اؤلکهده ائتنيک تميزله مه کونسئپسيياسي ايله باريشا بيلميردي. 

  بيلديگيميز کيمي، 1880-جي ايللرده ايسماييل بي قاسپيرعلى ” ايشده، فيکيرده، ديلده بيرليک ”  شوعاعريني  ايره لي سورموشدو. همين او شوعاعري اينکيشاف ائتديرن بيلاواسيته ضيا گؤيالپ و على بي هوسئينزاده اولوب. 1890-جي ايللرده تورکييه دن ضيا گؤيالپ، اورالدان يوسوف آکچورا،قافقازدان على بي هوسئينزاده، اورتا عاصييادان، تورکوستاندان موختليف  بؤيوک تشکيلاتچيلار، ضيعلىلار تورکييه ده بير آرايا گليرلر.  ” ايتتيهادي تورک جمعيت ” ايني ياراديرلار کي، سونرالار  بو  ” ايتتيهاد و ترققي ”  آدلي بؤيوک بير سياسي تشکيلاتا چئوريلير. همين شخصلر تورک دؤولتلرينه داغيليشيرلار کي، تورک دونياسي اوچون واجيب اولان ايدئياني حياتا کئچيرسينلر. همين واخت دا على بي هوسئينزاده آذربايجانا گلير.ارادان 50 ايل کئچديکدن سونرا بو مفکوره ني ايراندا ايلک دفعه  يايماق تبريزلي علىيه نصيب اولور. على بي گئرچکدن ده اؤز ساکيت، توازؤکار حعلى ايله دوشونجه لرده چئوريليش يارادا بيلير. اونلارلا اينسانا سيرايت ائده بيلير. 

  تبريزلي على 60-جي ايللرده  ” ديل و ادبيات ”  کيتابيني قلمه علىر.بو کيتابدا او کسکين بير تنقيدچي کيمي ديليميزه خور باخانلاري، ديليميزي و تاريخيميزي تهريف ائدنلري قامچيلايير. بو کيتاب گونئيده يازيلان ايلک تنقيدي اثرلردن ساييلا بيلر.لي تبريزلي اثريني بئله باشلايير؛  ” گؤزل تورک ديليميزده ايندييه کيمي بئله بير يازي و کيتاب يازيلماييب و ندنسه ميليونلارلا فاتئح و اسير تورکون قافاسيندان بو ماهيت و مزيت اوچون هئچ بير دوسونجه کئچمه ييب. اولا بيلر کي، بو گون بو کيتابي چوخ دا آلقيشلاماسينلار، چونکي بو کيتابدا اولان سؤزلر و مؤوزولار نه سولدان آسيليدير، نه ده ساغدان، حالبوکي هله ليک بو گون تورک يا سولا وورغوندور، يا ساغا مفتون. ” دؤوره خاص اولان هئچ بير سياسي مئيللرين تاثيرينه دوشمه ديگيني وورغولاياندان سونرا مؤليف تورکلرده ميللي تسسوبکئشليگين زيف اولماسينا تسسوفله نيب يازير:  ” …هر اويونا باش ووروب، تاريخ و جوغرافييا اوخويوب-يازيب، هر جور اؤزگه ديللر اؤيره نيب و اؤيره ديب، حاکيم و محکوم اولوب، وارلي-وارسيز اولوب، دونيا ميلتلريني و ديللريني تانيييب و هر جور بوياغا بولاشيب. آنجاق اؤز ميلتي کيم ايميش، کيمدير و کيم اولاجاق؟ – بونو بيلمه ييب،  هله ده بيلمير و بيلمک ده ايستمير. 

  گاه بئهيشت نعمتلري و هوري-قيلمان اوچون دينچي اولوب، گاه دونيانين ماددي لذتلري و مقاملاري اوچون سولچولوق يولوندا جاندان چعلىشيب و کئچيب. آنجاق ميللي معنوياتي، ميللي ايززتي-نفسي و ميللي ويجدان و شرفي اوچون ذره قدر ده چعلىسماييبدير. 

  بو باخيمدان توتدوقلاري يوللار و مراملار کؤکسوز و ريشه سيز اولدوغونا گؤره بوشا چيخيب و بو گون دونيا ميلتلري آراسيندا اللرينده ميللي بير ماهيت و ميللي بير اردم سنه دي يوخدور ” .    

  على تبريزلي ايراندا اؤ دؤورده  20 ملن.-نا ياخين تورکون ياشاديغيني قئيد ائديب يازير کي، ”  اونلار  حتّی قؤزدن اوزاق سهرالاردا بئله مسکونلاشميشلار.30 نئچه ميليون  ايران اهعلىسي ايچريسينده نئچه ميليوندا باشقا ديني و ميللي منسوبيته معلىک خالقلار ياشايير و بو 30 ميليوندان تورکو و باشقالاريني  چيخاندا  ” عجم ” دن(فارسلاري نظرده توتور-پ.م.) ائله بير ميقدار  و ساي قالماز.بو آز و نئچه  عجم بوتون بونلارا (يني تورکلر) آغعلىق و حاکيميت ائدير.هر شئيدن اول حتّی تورکون محو اولماغينا بوتون دونيا اوزوندن سيلينيب گئتمگينه پلانلار جييزير،ونو کؤکسوز و ديلسيز قؤسترير،بونلار چوخ موهوم دئييل،يالنيز تعجوب بوندادير کي،تورک اؤزو ده اونا بو يولدا کؤمک و يارديم ائدير ” . 

  على تبريزلي بي اثرين بير نئچه بؤلومونو تاريخه هسر ائديب. ” ديلسيز باش ”  بؤلومونده  مؤليفين مقصدي فارس شووينيزمي نين و اونون اورتايا آتديغي آرييا عيرقچيليگي نين تاريخله،کولتورله باغلي قوندارما تئزيسلريني  ايفشا ائديب سويداشلارينا دوروست بيلگي و شوور وئرمکدير.و. بو گونوموز اوچون ده  هللي واجيب بير مطلبلره توخونوب،هقيقتلري گؤستريب؛ ”  کئچميشده  ” ايران ”  کلمه سي يئرينه  ” ممعلىکي-مهروسه ”  دئييرديلر. بو ممعلىکي-مهروسه دن منظور، ايراندا اولان عيالتلري مملکت کيمي تانيماق ايدي. او حالدا هر مملکت اوچون بير ميللي و قؤومي هوقوق تانيماقدا ايدي و تورک هؤکومتلري بوتون بو مملکتلرده اولان قؤوم و ائللرين ديني، ادبياتي، ادب و روسومو و ديلي اوچون بير هراسئت، بير احتيرام و بيرليک دويغوسوندا ايديلر. 

  على تبريزلي بونو دا خوصوصي قئيد ائدير کي،تاريخ بويو تورکون باشقا ميلتلره هوقوق و احتيرامي، اولدوغو کيمي، بونو بير  وظيفه  بيليب هميشه باسقا قؤوملره و ائللره اينساني نظر ايله باخاردي. 

  ممعلىکي-مهروسه ايله باغلي آچيقلاماسيني داعوام ائده رک سونرا يازير کي، ممعلىکي-مهروسه دئمک هراست اولونان مملکتلر دئمک ايدي کي، تورکجه سي  ” قورونان اؤلکهلر ”  معناسيني وئريردي و هوقوق و اخلاق باخيميندان بيري نين او بيريندن اوستون و يوخاري توتولماسي يوخ ايدي. او حالدا بو ممعلىکي-مهروسه ده اولانلار ميللي گيلئي و رئژيم تبيزلري ائشيتمه دن بوتون ممعلىکي-مهروسه وطنداشلاري ايله صميمي و قارداش اولاراق، وطن دوشمنلري نين قارشيسيندا تاماميله بيرليک گؤسترديلر. 

  على تبريزلي اونو دا قئيد ائديردي کي، حاکيميتده اولان تورک سولالري نين فارس شاعير، يازار و اديبلريني هيمايه و تشويق ائديب بسلنمه لري تورک قؤومونون وطني و ميللي اخلاقيندان ايره لي گليردي کي، على آلتيندا اولان ميلتلر ده تورک ميلتلري ايله بيرليکده هوقوقو باخيمدان عئيني ايديلر. 

  سون زامانلاردا بو ممعلىکي-مهروسه يه باشدان-باشا  ” ايران ”  آدي وئريلدي و مملکت يئرينه عيالت و يا اوستان آدي قويولدو. البتته، بو آدلار نه ميللي، نه ده هوقوقي دئييل، بلکه، ايداره اولونماق باخيميندان سئچيلميشدي. 

  آنجاق کئچميشده کي  ميللي هوقوق و اخلاق يئرينه مرکزي دؤولت تابيزلئري و ميللي گيلئي سيياستي اورتايا قويولدو. و سونرا تهقيللر و تؤهينلر شيددت ايله باشلاندي. 

  بو سيياستلرين و تابيزلرين چيرکين تاثيري آلتيندا اولاراق اوستون توتولانلار تهقير اولونانلارا اؤزگه و اجنبي گؤزو ايله باخديلار و اونلارا  ” غئيري-ايراني ”  و حتّی  ” اؤزگه توخومو ”  دئديلر. 

  آچيقجاسي بو کي، کئچميشده کي  موتقابيل احتيرام و اخلاق يئرينه ضيديت و دوشمنليکلر مراسيمي ايدي. و وطن دوشمنلري نين قارشيسيندا آيريليقلار و سويوقلوقلار اورتايا چيخدي. 

  ايرانلي اولماغي، مئهزي فارس اولماق سيياستيني ايره لي مودتينلر، فارسلاري باسقا قؤوملرين اوستونه تهريک ائتديلر. و يوزلرله کيتابلار و مقاله لر يازيب، يالانلار قوراسديريب اونلارين ميلليت و اصلیييت کؤکلرينه بالتالار و تئسه لر ووردولار. 

  ايرانلي اولماغي، فقط فارس اولماق قوجاقلادي ايله يوکله مه ائدنلر، بو قؤومي اول ميلليتچي، سونرا شووينيست روحيييه سينه ايتله ديلر و اونا يالانچي و حيله گر تاريخلر، ماهيتلر و تاريخي اثرلر قوراسديرديلار و بئله ليکله، باسقا قؤوم و ائللر اوچون فاشيستلرين عصاسلاري کيمي بير راييس اورتايا چيخارديلار. 

  کئچميشده و دوننه کيمي، سوفره ميزين باشيندا اولان، اونونلا قارداشجا ياشاديغيميز، تورک کلمه سيني شئير ديوانلاريندا (گؤزلليک و ايگيدليک) تجسسومو گؤسترن فارسدان، بو گون بيزيم اوچون بير باريشماز دوشمن و ميلليت موفتتيشي عادتدن نئژاد سئونلر هم بيزه، هم باشقا وطن قارداشلاريميزا، هم ده وطنيميز اوچون ان بيرينجي ناکيشي و قيريجي دوشمنلردير ” . 

  على تبريزلي کيمليگيني آختاران هر بير آذربايجان تورکونو دوشوندورن  ” بير ميلت اولاراق نده يانيلديق و بو گونه دوشدوک؟ ”  سوعلىنا جاواب وئرير، هم ده اونون هللي يوللاريني گؤسترير.  ” آذربايجان  ايرانين باشي، سؤزونو ائشيدن تورک و آذربايجانلي، بو تعريف و تهريکدن شيشير و مغرور اولار. اؤزونو بئله ده اونودولموش و ياددان چيخميش گؤرمز. هميشه  ” سيپري بلا ”  اولماغي بير نؤو قهرمانليق و تاماميت عرضي  اوچون اؤزونون آرتيمين بيلر. دينک و چوماق يئرينه هيسله نيلن و زامان-زامان اللرده قولچاق و اويون اولان باسئتلاه آذربايجانلي هئچ اؤزوندن سوروشماز کي، اگر آذربايجان  ايرانين باشيديرسا، بس بو باشين ديلي هاني؟ يوخسا بو باش، بير داش کلم و يا قمبريک؟ 

  ديلسيز باش، روحسوز بدن، ماهيتسيز تورک، اؤزونو تانيماز بير اينسان اؤلودور. 

  و بونون اوچون بيلمک گرکدير کي، هئچ بير کيمسه، اؤلو اوچون حاق و ياشاييش قايل اولماز و اولمعلى دا دئييل. چونکي اؤلوم، هر حاقين و قانونوسان سونودور. و سون سؤزو اؤز اؤزونه هر بير وارليغا غئيريميزي چيزيق چکمک دئمکدير. 

  آنجاق باشين ديللي، بدنيني روحلو، وارليغيني ماهيتلي و اؤزونو تانينميش ايسته ين بير اينسان گرک آياغا قالخسين، گرک اولدوغونو گؤسترسين و سونرا حاقينا چاتسين. يوخسا زامان، تابيييسئت و حتّی باسئتلاه اينسانلار اونا رحم ائتمزلر. 

  على تبريزلي  يازي نين سونوندا اوزونو سويداشلارينا توتوب بو سواللي وئرير؛ ” ديلسيز باش بير داش کلم، بير قمبريک، بير قاباق و تنبل پيشيک دئييل، بس ندير؟ 

  بونو اؤزوموزدن سوروشمعلى، بونا درينلشمه ليگيک. و بو گون داها دينک و چوماق اولونجا، ايراده لي، دوشونن و قهرمان بير اينسان اولمعلى و قمبر و داش کلم اولونجا گؤزل بير ديل و فرهنگ قوروجوسو اولمعلىييق. 

  بورادا گؤزل بير ديل و فئغرهنگ قوروجوسو دئمکدن منظور او دئييل کي، تزه دن و يئنيدن بير ديل و فرهنگ ياراتمعلى و تؤرتمه ليگيک. بلکه، منظور بودور کي، پوزولموش و داغيلميش ميللي ديل و ميللي ميراثلاريميزي تزه دن توپلامعلى و يئنيدن قورمعلىييق. يوخسا بو ميللي ديل و ميراثيميزين تزه دن و يئنيدن يارانماسينا و تؤرنمه سينه احتيياج يوخدور. چونکي بو ديل و ميراثلار مين ايللردن بو يانا، بوتون دونيا اوزرينده ازيلمه دن و چورومه دن ياشاماقدادير. و ايندييه کيمي يوزلرله ضربه لردن  ساغلام و روحلو قالديغي نين سببي تک اؤز اصيل و مؤحکم اولدوغوندادير، نينکي بيزيم ياخشي و هيممتلي واريث اولدوغوموزدان. 

  بونون اوچون گرک بو گون آييلديغيميزي و ياخشي واريث اولدوغوموزو گؤسته رک و دوغروسو بودور کي، اؤزوموزو توپلامعلى قورومعلىييق. يئنه ده بونو دوسونمک لازيمدير کي، ديلسيز باش اولدوغوموز اوچون بو گون بيزه بيتکي ايله اينسان اورتاسيندا وئريلن يئر و يوکله مه اولان  ائديف  هانکي بير مؤوجودون يئريدير.  

  اثرين ديلي سون درجه اوخوناقلي و  ساده دير،ئيني زاماندا دوشوندوروجودور. تبريزلي على شئيرلرينده ده اؤزلليکله قزللرينده چوخ ساده و آخارلي بير بير ديلده، سياسي و ميللي مؤوزولارا توخونور و بوتون ميلت دوشمنلريني تنقيد آتشينه توتور. او، قنجلري، ساغشيلار و سولچولارين تله لريندن چکينديرير و ائله اونا قؤره ده دفعه لرله شاه قولدورلاري نين ايشقنجه سينه معروض قعلىر. او، اؤتن چاغين سيخينتي و بوغونتو ايچينده، آتروپات کيتاب ائوينده آذربايجان ديل و ادبياتينا عؤمرونون سونونا کيمي باجارديغي قدر قوللوق ائتميشدير. ( ” آتروپات ”  يايين ائوي تئهراندا، شهر پارکي نين قاباغيندا،س.ج. پيشوري نين واختيله چيخارديغي  ” آژير ”  قزئتي متبه سي نين قونشولوغوندا يئرلشير.)   

  على تبريزلي نين خالقا ميللي روح آشيلايان فيکيرلرينه، يازيلارينا و کيتاب ائوينده کي  فعلىتلرينه قؤره شاهين قيزلي پوليس تشکيلاتي ساواک  اونو 6 ايلليک حبسه محکوم ائديب اثرلرينه قاداغا قويدورلار. 

  حبسدن چيخاندان سونرا آز مودت  عرضينده  ” قود آموز ”  آديندا تورکجه-فارسجا بير لوغت حاضيرلاييب چاپ ائتديرير. 

   ” قؤز ياسلاري ” ،  ” ديل و ادبيات  ”  آدلاريندا ايکي کيتابي دا همين دؤورون محصولودور. ”  ديل و ادبيات ”  آدلي کيتابي 1978-1979- جو ايللر ايران اينقيلابي عرفه سينده نشر اولونور.بو کيتابيندا مؤليف اؤزونو آرتيق على تبريزي يوخ، تبريزلي على کيمي تقديم ائديب. 

  آنجاق  ” قؤز ياسلاري ”  آدلي اثري هله ده علىازما حعلىندادير. 

  اونون تورکييه لي تورکلره  هسر ائتديگي    ” تورکييه ميلتي ”   شئيري  بؤيوک سئوگي  ايله يازيليب. شئيرده موستافا کامال آتاتورک ياد اولونور،ونون خيدمتلري قئيد اولونور؛ 

   

  اوجالتدي  تورکلري کامال آتاتورک، 

  قويمادي قفلتده داها ياتا تورک، 

  يئريدير اوجايا يئنه چاتا تورک، 

  يارانا بيرليکله گؤزل سادت، 

  ائي تورکييه ميلتي، ائي قهرمان ميلت! 

   

  شاعير عئيني سويکؤکدن،ازاجيق فرقله عئيني ديله،کولتوره معلىک ايکي  قارداش خالقي بيرلييه،ولفته سسله يير؛ 

   

  اورگيميز بيردير، بيردير سؤزوموز، 

  ياخيندان گؤروسمک ايستر گؤزوموز، 

  بير فيکير éتمه ليگيک ايندي اؤزوموز، 

  چوخالسين اورتادا گونبگون اولفت، 

  ائي تورکييه ميلتي، ائي قهرمان ميلت! 

   

  چوخ ديقتچه کي جيدير کي، على تبريزلي  او دؤورده بيزده بير چوخلاري نين بيلمه ديگي، گيزلين  مطلبلره ده توخونور. اوزون ايللر باکي نين يئنيدن قورتولماسيني،و جومله دن قهرمان تورک اوردوسونون باکيني  بولشئويک و داشناقلاردان آزاد ائتمه سيني خاطيرلادير؛ 

   

  تکجه يوللاميري سالام تبريزي، 

  بلکه بوتون ائللر ياد ائدير سيزي، 

  باکيدا سيز ايديز قورتاران بيزي، 

  اؤلومدن، ظيلتدن گؤسترن غئيرت، 

  ائي تورکييه ميلتي، ائي قهرمان ميلت! 

   

  على تبريلي  ” اردبيل ”   شئيرينده صفويلر دؤورونده دؤولتين پايتاختي اولموش، ايراني دونيايا تانيتديرميش، آذربايجانين فخري شهري اردبيلي آنير. اونون ايندي گؤزدن ايراق سعلىنماسينا کدرله نير؛ 

   

  ائي اولان تاريخلره زينت، گولوستان، اردبيل، 

  ايفتيخار اولسون اول جانيم دا قوربان، اردبيل. 

  تاريخي توتموس آياقدان باشا، شانو- سؤهرتين، 

  سن ايله مشهور ايدي دونيادا  ايران، اردبيل. 

   

  ايندي بيلمم نه اولدو کي، گؤزدن، نظردن دوسموسن 

  اولموسان ايتگين بو  ايران ايچره، ويران اردبيل. 

  سن ايدين چئسمي چيراغي اؤلکهنين éي شهريميز، 

  فخر éدردي سن ايله آذربايجان، اردبيل. 

   

  تورکچو شاعير  ” اردبيل ”   شئيرينده عئيني سويکؤکه،ازاجيق فرقلري اولان ديله،ورتاق آبيده لره معلىک اولان  تورک خالقلاريني بيرلييه،وه بيرلشمه يه سسله يير؛ 

   

  بيرلشه تورکييه و دونيادا هر نه تورک وار 

  قيرغيزيستان او بو تورک او اؤزبه کي ستان ارده بيل! 

  اؤلمرم قؤرسم کي، اولموش جومله بو ميلتلري، 

  بير-بيرينه مéهريبان او جان او جانان ارده بيل! 

   

  گونئي آذربايجانين ايستعدادلي شاعيري، تقيب و تزييقلره باخماياراق اثرلريني آنجاق آنا ديلينده يازان سهندين اؤلوموندن برک تاثيرلنه رک اونا  ” سهند اوچون ”  شئيريني ايتحاف ائدير. 

   

  بير ياس بويونجا گؤردو سهند اؤز ديلين اسير، 

  غيرتدن اؤلدو، اؤلمه ميش آنجاق، اينان بيزه. 

  ظولمتده سوردو گون، گونشه قالدي نيسگيلي، 

  آنجاق، گونس دوغونجا او، باتدي، فقان بيزه. 

  وارليغي بويونجا چکدي آجي-آغريلي شاختاسين قيشين، 

  اؤلدو باهار اولونجا اؤزو، بير خزان بيزه. 

   

  على تبريزلي آيري-آيري واختلاردا اوچ دفعه  حبس اولونوب، ايشقنجه لره معروض قالسا دا،قيده سيندن دؤنمه دي، بوتون چتينليکلره مردليکله سينه قردي.     

   على تبريزلي 1998-جي ايلين يانوار آيي نين 18-دتئهراندا ابديته قوووشمودور و اؤز وصيتينه عصاسن دوغما يوردو تبريز شهري نين  ” وادي-يي رحمت ”  قبريستانليغي نين عاييلهوي مزارلاريندا تورپاغا تاپشيريلميشدير. 

   

  قايناقلار: 

  1. تبريزلي على.دبيات و ميلليت .تئهران.(يلسيز) 

  2. على  کافکاسييعلى.يران تورک ادبياتي آنتولوژيسي.ئرزوروم.وي حيصه .2002 

  3. نصيب نصيبزاده .ه.نابديل و ه. تبريزلي:يراندا آذربايجان ميللي آزادليق هرکاتي ايدئولوگيياسيندا ايکي تمايول.ازربايجان ائلملر آکادئميياسي نين خبرلري، ، 2-جي سايي، 1988 

  4. نصيب نصيبزاده.تبريزلي على نين هارايي

  5. على تبريزلي. ” سهند اوشون ” .  ” وارليق ” درگيسي. 3-جو سايي،1979. 

  6. آبدوللاه آغجاکؤيلو، تئبريزلي ععلىدئن سئچمئ شييرلئر، تورک کولتورو، سايي 2، ايل 1، 1962 

 

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here

Recent posts

Recent comments